ยาเพร็พ ต้านเชื้อเอชไอวี ที่มีชื่อภาษาอังกฤษว่า PrEP ย่อมาจาก PreExposure Prophylaxis โดยเป็นทางเลือกใช้ป้องกันเชื้อเอชไอวีในกลุ่มผู้ที่ไม่มีเชื้อแต่มีความเสี่ยงสูง โดยต้องทานเป็นประจำเพื่อลดความเสี่ยงต่อการติดเชื้อเอชไอวี
เพร็พ PrEP คืออะไร
เพร็พ PrEP หรือ Pre Exposure Prophylaxis คือ รูปแบบของการป้องกันเชื้อ HIV ประเภทหนึ่ง โดยเป็นการให้ยากับคนที่ยังไม่ได้ติดเชื้อหรือป่วยโรคนี้ เพียงแค่อาจมีความเสี่ยงการติดเชื้อในอนาคต ซึ่ง เพร็พ ทานวันละ 1 เม็ด ทานทุกวัน ใช้เพื่อลดความเสี่ยงในการติดเชื้อเอชไอวีสำหรับกลุ่มผู้ที่มีความเสี่ยงสูง เช่น กลุ่มชายรักชาย สาวประเภทสอง หรือผู้ที่มีพฤติกรรมการเปลี่ยนคู่นอนบ่อย คู่นอนมีเชื้อเอชไอวี เป็นต้น
การทานยาเพร็พ PrEP มีทั้งหมดกี่วิธี
การรับประทานยาเพร็พสามารถเลือกได้ทั้งหมด 2 วิธี ตามความเหมาะสมกับการดำเนินชีวิตของแต่ละบุคคล คือ
Daily
ยาเพร็พรายวันที่ต้องทานต่อเนื่องในเวลาเดิมทุกวัน สามารถเริ่มทานครั้งแรกจำนวน 2 เม็ด ก่อนการมีเพศสัมพันธ์ 2 – 24 ชั่วโมง จากนั้นต้องทานต่อเนื่องวันละ 1 เม็ด และต้องทานจนครบ 30 วัน
On Demand
ยาเพร็พเมื่อต้องการสำหรับผู้ที่มีการวางแผนทานตามความต้องการ เช่น ทานเฉพาะช่วงที่จะมีเพศสัมพันธ์ จำนวน 2 เม็ด ก่อนการมีเพศสัมพันธ์ 2 – 24 ชั่วโมง และต้องทานยาเพร็พจำนวน 1 เม็ด ถัดจากการมีเพศสัมสัมพันธ์ 1 วัน และสุดท้ายทานยาเพร็พอีก 1 เม็ด ถัดจากการมีเพศสัมสัมพันธ์ 2 วัน (ถัดจากกการกินเพร็พวันที่ 2 บวกอีก 24 ชั่วโมง)
ใครบ้างควรทานยาเพร็พ
จริง ๆแล้ว เพร็พ ใครก็ทานได้ เพราะเหมาะสำหรับทุกคน แต่ว่าเราต้องพิจารณาก่อนว่า เรามีความเสี่ยงต่อการติดเชื้อเอชไอวีหรือไม่ โดยกลุ่มที่มีความเสี่ยงสูงได้แก่
1. ชายรักชาย ที่มีความเสี่ยงต่อการได้รับเชื้อเอชไอวี จากาการมีเพศสัมพันธ์ทางทวารหนัก
2. ชายรักชายที่มีการเปลี่ยนคู่นอนบ่อย
3. ผู้ที่มีสามี ภรรยา แฟน หรือคู่นอนมีผลบวก หรือคู่นอนมีเชื้อเอชไอวี
4. ผู้เสพสารเสพติดโดยใช้เข็มฉีดยา
เพร็พ PrEP ป้องกันHIVได้มากน้อยเพียงใด
ถือว่าเพร็พที่ถูกคิดค้นขึ้นมานี้จะเป็นตัวช่วยสำหรับการป้องกันการติดเชื้อ HIV เข้าสู่ร่างกายได้เกือบ 100% เต็ม แม้จะบอกว่าไม่ถึงกับ 100 ทว่าอย่างน้อยที่สุดตัวยาดังกล่าวก็ยังลดความเสี่ยงต่อการติดเชื้อได้สูงอยู่ดีเมื่อทานตรงเวลาเป็นประจำทุกวัน อย่างไรก็ตาม PrEP นี้จะใช้ป้องกันเฉพาะเชื้อ HIVได้เพียงโรคเดียวเท่านั้น ไม่นับรวมกับโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์อื่น ๆ ด้วยเหตุนี้การใช้ถุงยางอนามัยหรือห่วงอนามัยสำหรับคนที่มีคู่นอนจำนวนมากก็ยังเป็นสิ่งสำคัญเสมอ
ก่อนรับยาเพร็พ PrEP ต้องตรวจอะไรบ้าง?
ก่อนการทานยาเพร็พ PrEP จะต้องมีการปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญก่อนเสมอ พร้อมกับตรวจเลือดเพื่อให้แน่ใจว่าไม่มีการติดเชื้อเอชไอวีมาก่อน รวมถึงการทำงานของตับและไตต้องอยู่ในเกณฑ์ปกติ โดยจะต้องทานยาอย่างต่อเนื่องตามแพทย์แนะนำ ซึ่งในระหว่างทานยาเพร็พผู้รับยาจะต้องปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์อย่างเคร่งครัด และมีวินัยในการติดตามผลเลือดเพื่อยืนยันว่าไม่มีการติดเชื้อเอชไอวี รวมถึงตรวจเช็คการทำงานของตับและไตว่าปกติ
ใช้ยาเพร็พ PrEP ยังต้องสวมถุงยางอนามัยหรือไม่ ?
การทานยาเพร็พเป็นหนึ่งในตัวเลือกของการป้องกันการติดเชื้อเอชไอวีได้จริง แต่ควรใช้ร่วมกับถุงยางอนามัยด้วย ซึ่งวิธีการป้องกันที่มีประสิทธิภาพมากที่สุด คือการสวมใส่ถุงยางอนามัยควบคู่ไปกับการกินยาเพร็พจะเป็นสิ่งที่ดีที่สุด เพราะสามารถป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์อื่นๆได้ เช่น หนองใน โรคซิฟิลิส โรคเริมอวัยวะเพศ เป็นต้น
ผลข้างเคียงยาเพร็พ
พบว่าบางคนที่กินยาเพร็พ คุณอาจมีอาการต่อไปนี้
- ปวดหัว
- อาเจียน
- เบื่ออาหาร
อาการเหล่านี้ปกติจะหายไปในอาทิตย์แรก หากยังไม่หาย ควรแจ้งให้แพทย์ที่ดูแลทราบและให้คำปรึกษาต่อไป
คำถามทั่วไปสำหรับเพร็พ
| เพร็พ(PrEP) ต้องทานอย่างไร? | ตอบ กินวันละครั้ง ครั้งละ 1 เม็ด และต้องกินยาทุกวันอย่างสม่ำเสมอ |
| หากผมทานเพร็พ ผมต้องใช้ถุงยางอนามัยอีกหรือไม่? | ตอบ จริงๆ แล้ว เพร็พเป็นยาที่ป้องกันแค่การติดเชื้อเอชไอวีเท่านั้น แต่ไม่ได้ป้องกันการติดเชื้อติดต่อทางเพศสัมพันธ์อื่นๆ ดังนั้นแนะนำควรต้องใช้ถุงยางอนามัย ร่วมด้วยทุกครั้ง |
| หยุดทานเพร็พได้ไหม | ตอบ ได้ คุณสามารถหยุดทานเพร็พ หากคุณแน่ใจว่าคุณไม่มีความเสี่ยงแล้ว หรือคุณมีความสัมพันธ์กับคู่นอนที่ไม่มีเชื้อเอชไอวีเพียงคนเดียวเท่านั้น แต่เมื่อคุณมีความเสี่ยงสูงอีกครั้ง ก็แนะนำให้ทานเพร็พเหมือนเดิม โดยปรึกษาหมอ |
| กินเพร็พแล้ว ดื่มเหล้าได้ไหม ห้ามอะไรบ้าง | ตอบ เพร็พไม่มีผลหรือปฏิกิริยากับแอลกอฮอล์ สามารถทานกับเพร็พได้ |
| หากลืมทานเพร็พ ต้องทำอย่างไร | ตอบ ทางคุณหมอแนะนำว่าเราสามารถทานเพร็พได้ทันทีเมื่อนึกขึ้นได้ แต่แนะนำว่าควรต้องทานให้ตรงเวลาทุกวัน เพื่อประสิทธิภาพของการป้องกัน |
| ประเทศไทยมีเพร็พฟรีไหม | ตอบ ประเทศไทยมีหลายโครงการที่แจกฟรี โดยเราสามารถเข้าโครงการได้ โดยไปที่เว็บ https://thailandhivtestplace.lovefoundation.or.th/ |
สิ่งที่ควรจำเกี่ยวกับ เพร็พ
“เพร็พ คือ การกินยาล่วงหน้าก่อนการสัมผัสเชื้อ(รับเชื้อ) เพื่อให้ปริมาณยาเพียงพอในร่างกาย เพื่อป้องกันเอชไอวี”
“เพร็พ เป็นทางเลือกในการป้องกันเอชไอวี โดยเราเป็นผู้กำหนดเอง”
“เพร็พ ต้องใช้วิธีการป้องกันอื่นควบคู่ไปด้วย ใช้ถุงยางอนามัยทุกครั้งที่มี Sex”
“เพร็พ ไม่สามารถป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์อื่นๆ ได้ เช่น ซิฟิลิส หนองใน”
“ควรกินยาติดต่อกันทุกวัน อย่างน้อย 1 สัปดาห์ขึ้นไป เพื่อให้มั่นใจว่าจะมีระดับยาเพียงพอในร่างกาย ”
“เพร็พ ต้องมารับการตรวจเลือดเอชไอวีและตรวจติดตามอื่นๆ เป็นประจำ ไม่ใช่รับยาไปครั้งเดียว”